piątek, 9 grudnia 2016

Smak, który uwielbia wiele osób, aromat, który budzi codziennie miliony ludzi na świecie i sprawia, że dzień rozpoczyna się przyjemniej, dodatkowa dawka energii dla przepracowanych albo studentów zarywających noce przed sesją - oto nasza dzisiejsza bohaterka - kawa. Wiele już o niej napisano książek, artykułów w prasie i publikacji naukowych, a ona wciąż budzi kontrowersje. Ciągle pojawiają się nowe informacje z obu stron barykady - jedne mówią, że kawa jest niezdrowa, inni wręcz przeciwnie - że ma działanie dobroczynne i zapobiega powstawaniu wielu chorób. Komu w takim razie wierzyć? Prawdziwy smakosz kawy chyba nie wierzy nikomu, po prostu delektuje się jej smakiem i upaja tym niezwykłym aromatem. Niemniej prawdą jest, że kawa (jak chyba wszystko na świecie) ma działanie dobroczynne ale i niekorzystne i na pewno nie jest odpowiednia dla każdego. W takim razie pochylmy się przez moment przed jej wysokością kawą i zobaczmy co nam ona daje.

Co to jest?
Co to jest kawa? Potocznie nazywamy tak napój sporządzany z nasion kawowca, który jest krzewem rosnącym w ciepłych rejonach kuli ziemskiej - w południowej Azji, Afryce, Ameryce Środkowej i Południowej oraz Australii. Owoce kawowca zbiera się, następnie suszy na słońcu, przecina miąższ i wyjmuje ziarna kawy. Dalej albo nie robi się z nimi nic - i jest to zielona kawa albo poddaje się je procesowi palenia i mamy dzięki temu aromatyczną, znaną nam wszystkim czarną kawę.

Kawa kawie nierówna
W naszych sklepach wybór kaw jest ogromny, w supermarketach można znaleźć wiele różnych rodzajów, natomiast w specjalistycznych sklepach jest ich istne zatrzęsienie. Każdy chyba przyzna, że każda kawa smakuje inaczej. Dlaczego tak się dzieje? Na smak kawy wpływ ma wiele czynników. Pierwszy to skład mieszanki. Obecnie najpopularniejsze gatunki to arabika i robusta. Ziarna tej pierwszej są większe, a jej uprawa jest bardziej wymagająca jeśli chodzi o warunki klimatyczne. Robusta ma ziarna mniejsze, jest łatwiejsza w uprawie i zawiera więcej kofeiny. Na rynku można spotkać kawę zawierającą tylko ziarna arabiki, tylko robusty (rzadziej) oraz mieszankę tych dwóch gatunków w różnych proporcjach.
Kolejny czynnikiem mającym wpływ na smak kawy jest proces palenia. Ilość powietrza jakie jest dostarczane podczas palenia kawy oraz temperatura w której wszystko się odbywa mają decydujący wpływ na ostateczny smak ulubionego napoju milionów ludzi. Generalnie im wyższa temperatura tym kawa jest mocniejsza i ma bardziej intensywny smak. Kolejnym procesem mającym wpływ na smak jest sposób mielenia kawy - im drobniej jest zmielona tym jej aromat jest bardziej wyrazisty.
Mogłoby się wydawać, że to już wszystkie czynniki, które mają wpływ na smak tego, co pijemy z naszej filiżanki. Tymczasem tak nie jest, mało tego - dla profesjonalistów dopiero teraz zaczyna się najważniejszy etap powstawania niepowtarzalnego aromatu. Na smak kawy mają wpływ rzeczy, o których zwykle nie pamiętamy, np. czas przepływu wody przez zmielone ziarna kawy, ciśnienie wody, rodzaj urządzenia do zaparzania i wiele wiele innych elementów, o których istnieniu wiedzą doświadczeni bariści. Ostatnia sprawa to ewentualne dodatki do kawy. Najpopularniejszym jest mleko (cappucino, caffe latte, latte macchiato i wiele innych), kakao, bita śmietana, lody, różne rodzaju alkoholu. Tutaj nie ma żadnych ograniczeń, co kto lubi.

Co w kawie piszczy
Może to być zaskakujące, ale kawa jest idealnym produktem dla chemika- zielona zawiera ponad 200 substancji chemicznych a palona około 800. Na wymienianie ich wszystkich nie starczyłoby czasu, warto jedynie powiedzieć, że w palonej kawie możemy znaleźć białka, tłuszcze, cukry, witaminy (A, E, B1, B2, B3, B5, B6, B9) i mikroelementy (potas, wapń, magnez, fosfor, żelazo, mangan, selen). Część substancji aktywnych jest traconych podczas parzenia, niemniej w naparze nadal możemy znaleźć wiele cennych składników.
Pewnie wielu smakoszy kawy nie ma pojęcia o występowaniu w niej wymienionych wyżej substancji, natomiast o kofeinie wie chyba każdy. Czym ona jest? Kofeina to alkaloid, substancje te często występują w lekach (kofeina i morfina działają przeciwbólowo). W dużych dawkach te składniki są toksyczne i mogą powodować uzależnienie. Brzmi groźnie. Czy zatem należy przestać pić kawę?

Pić czy nie pić- oto jest pytanie
Kawę można pić, ale zawsze trzeba mieć na względzie trzy sprawy- ilość wypijanego napoju, wiek i stan zdrowia. Ile kawy można wypić? Przyjmuje się, że dostarczenie organizmowi więcej niż 350 mg kofeiny dziennie (cztery filiżanki kawy) może powodować uzależnienie. Należy zwrócić uwagę również na to, że wiele innych produktów zawiera kofeinę (herbata, czekolada, napoje typu cola). Wartość 350 mg nie jest wartością graniczną powyżej której u każdego występują niepokojące objawy.  Generalnie każdy kawosz powinien obserwować swój organizm i zmniejszyć ilość wypijanej kawy jeśli zauważa u siebie nadmierne zmęczenie, senność albo rozdrażnienie, niepokój, bóle głowy.
Druga sprawa to wiek. Czy można podawać kawę dzieciom? Maksymalna dawka kofeiny to 3 mg na 1 kilogram masy ciała. W przypadku dziecka ważącego ok. 30 kg jest to koło 90 mg kofeiny czyli jedna filiżanka kawy (po raz kolejny pamiętajmy o innych produktach zawierających kofeinę). Jednak dziecko po takiej dawce kofeiny może być pobudzone, mieć kłopoty z zaśnięciem czy koncentracją. Osobiście uważam, że picie kawy przez małe dzieci jest jednak nierozsądne, co innego w przypadku nastolatka.
Ostatni element to stan zdrowia. Nie ma jednej złotej zasady mówiącej kiedy można pić kawę a kiedy nie. Osoby chorujące powinny skonsultować się z lekarzem przed sięgnięciem po ulubiony napój (to samo dotyczy kobiet w ciąży), szczególnie w przypadku takich schorzeń jak anemia, wrzody żołądka, nadciśnienie, choroby serca.
Teraz czas przejść do pozytywów wynikających z picia kawy, a tych jest całkiem sporo. Wśród kawoszy zaobserwowano mniejsza liczbę osób cierpiących na cukrzycę typu drugiego, kofeina rozszerza oskrzela, dzięki czemu u astmatyków rzadziej występują ataki choroby. Kawa chroni przed zachorowaniem na niektóre typy nowotworów (przełyku, gardła, krtani, pęcherza, jelita grubego, wątroby), zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby Alzheimera, zwiększa koncentrację, ułatwia zapamiętywanie, zwalcza wolne rodniki.

Piękni dzięki kawie
Ten tytuł to nie przypadek i nie chodzi tylko o to, że po filiżance kawy poprawia nam się nastrój a na twarzy pojawia uśmiech. Kawa może nas… upiększyć, ponieważ jej ziarna są stosowane w kosmetyce. Najczęściej spotykane są peelingi zawierające grubo zmielone ziarna kawy i warto je stosować nie tylko ze względu na jej niepowtarzalny aromat, ale również na jej działanie antycellulitowe.
Zawarta w kawie kofeina jest także używana w kosmetyce jako dodatek do kremów, szczególnie tych stosowanych pod oczy. Ma ona pozytywny wpływ na krążenie, dzięki czemu zmniejsza obrzęki i cienie pod oczami. Oprócz tego kofeina stymuluje wzrost włosów, szczególnie u mężczyzn.